Tijdens een van de zonnigste weken van het jaar was de duurzaamheidbeweging op Terschelling bijeen om elkaar bij te praten over de stand van duurzaamheid in ons land. En vooral ook om ideeën uit te wisselen over hoe nu verder. Met ca 250 deskundige, betrokken en sympathieke bondgenoten werden het zeer inspirerende en boeiende dagen.

fotocredit: onbekend

De bijeenkomst droeg net als vorig jaar de naam Springtij, een motto dat zowel dreigend als hoopvol klinkt. Staan we aan de vooravond van grote biodiversiteit- en klimaatellende of zwelt er een groene golf aan die onstuitbaar onze economie en samenleving verduurzaamt?

Voor mij is na drie dagen van verkenning en verdieping beide het geval. De vraag is echter, wat gebeurt er het eerst? Of nog beter: kunnen we ervoor zorgen dat het verduurzamen van de samenleving eerder gebeurt dan de grote klimaatrampen die ons te wachten staan, en zijn die dan nog te voorkomen?

Sociale innovatie is cruciaal

Geïnspireerd door beschouwingen van Herman Wijffels en Klaas van Egmond werd erg duidelijk dat sociale innovatie de cruciale factor is om groene doelen te bereiken. Of anders gezegd: waar mensen in de afgelopen periode hebben gezorgd voor de grote morele, sociale en ecologische problemen van deze tijd, zullen diezelfde mensen ook voor de innovaties moeten zorgen die leiden tot een eerlijke en duurzame wereld. Daarbij gaat het enerzijds om de mens als individu.

Om tot echte duurzaamheid te komen is een dieper persoonlijk bewustzijn nodig van de onderlinge verbanden en afhankelijkheden die ons leven bepalen. We moeten weg van de individualistische en materialistische dominantie die onze samenleving in steeds sterkere mate is gaan beheersen. De belangen en de kwaliteiten van de ander zullen we weer veel meer centraal moeten stellen, in de wetenschap dat die uiteindelijk ook in sterke mate bepalend zijn voor ons eigen geluk. Aldus vallen eigen belang en collectief belang dan weer mooi samen. Ik noem dat de weg van de morele innovatie.

Daarnaast gaat het ook om de mens als onderdeel van de groep: van zijn buurt, van zijn bedrijf en van de samenleving als geheel. Op dat terrein zullen we moeten leren veel beter samen te werken en daardoor veel slimmer gebruik te maken van de ecologische en sociale bronnen die ons ter beschikking staan. Op het terrein van samenwerken en samen leven blijkt dat overheden en oude instituties in de afgelopen periode volledig zijn vastgelopen. Ze zijn niet in staat meer hiervoor concepten en voorwaarden te creëren die ervoor zorgen dat het beste uit mensen boven komt.

Er is grote behoefte aan nieuwe coalities en actoren die wel voor sociale innovatie kunnen zorgen. Kunstenaars, wetenschappers, jongeren, vrouwen en maatschappelijk verantwoorde ondernemers zijn de gidsen waarvan de Springtijdeelnemers in de komende periode de noodzakelijke inspiratie verwachten. Representanten uit deze groepen waren royaal vertegenwoordigd op Terschelling. Ik kan u verzekeren dat het te midden van een dergelijk gezelschap aangenaam vertoeven was.

Als de geest van Springtij 2011 ook op grotere schaal werkelijkheid wordt, dan komt het vast wel goed met de wereld. De grote vraag die blijft, is: hoe snel zal dat gaan? Op die vraag heb ik ook vandaag helaas nog geen antwoord.

Willem Lageweg